Zgodnie z treścią ustawy Prawo zamówień publicznych (zwanej dalej Pzp) Prezes UZP został uprawniony do przeprowadzenia dwóch rodzajów kontroli: doraźnej oraz uprzedniej. Uprawnionymi komórkami odpowiedzialnymi za przeprowadzenie kontroli są Departament Kontroli Doraźnej oraz Departament Kontroli Zamówień Współfinansowanych ze Środków Unii Europejskiej. Przepisy dotyczące kontroli uprzedniej (art. 160- 171a Pzp) mają zastosowanie jedynie wobec zamówień lub umów ramowych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Jak wynika z danych firmy Grupa Biznes Polska z pośród ok. 152 tys. przetargów ogłoszonych w BZP w 2014 roku, ponad 6 tys. przetargów stanowiły zamówienia w którym jednym ze źródeł finansowania były fundusze Unii Europejskiej.
Aby zamówienie lub umowa ramowa podlegała obowiązkowej kontroli uprzedniej Prezesa UZP konieczne jest łączne spełnienie dwóch warunków. Po pierwsze, zawsze musi ono być współfinansowane ze środków UE, po drugie, jego wartość w przypadku:
- robót budowlanych - jest równa lub przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 20.000.000 euro,
- dostaw lub usług - jest równa bądź przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 10.000.000 euro.
Momentem wszczęcia kontroli jest moment doręczenia Prezesowi UZP kopii dokumentacji postępowania . W przypadku ujawnienia naruszeń ustawy Pzp Prezes UZP może zastosować środki przewidziane w art. 168 Pzp tj. nałożyć karę pieniężną bądź wystąpić do sądu o unieważnienie umowy w całości lub części.
Według raportu dostępnego na stornie UZP w 2014 r. do Urzędu Zamówień Publicznych wpłynęło 266 wniosków o kontrolę zamówień współfinansowanych ze środków UE. Wnioski te kierowali przede wszystkim wykonawcy (117 wniosków), ale także instytucje zaangażowane we wdrażanie funduszy unijnych w Polsce (82 wnioski).
Przeprowadzono 181 kontroli uprzednich obligatoryjnych. Zamówienia objęte tymi kontrolami dotyczyły przede wszystkim inwestycji kolejowych, drogowych, wodociągowo-kanalizacyjnych, budowy sieci szerokopasmowych, budowy baz danych, dostaw aparatury naukowo badawczej oraz dostaw tramwajów, czy elektrycznych zespołów trakcyjnych i były najczęściej współfinansowane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Łączna wartość zamówień poddanych kontrolom obligatoryjnym uprzednim wyniosła ponad 31 mld zł (w 2013 r. - 40,5 mld zł).
W sumie w 2014 r. Prezes Urzędu przeprowadził 219 kontroli zamówień współfinansowanych ze środków unijnych (w 2013 r. - 256 kontroli), z czego u 30% stwierdzono naruszenia ustawy Pzp.
Najczęściej stwierdzane w wyniku kontroli naruszenia przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych nie zmieniły się istotnie w stosunku do lat ubiegłych i dotyczyły:
1) naruszenia ustawy Pzp mogące mieć lub mające wpływ na wynik postępowania dotyczyły:
- nieuprawnionego odstąpienia od stosowania przepisów ustawy Pzp,
- dzielenia zamówienia na części, w wyniku czego nie stosowano przepisów ustawy Pzp właściwych dla łącznej jego wartości,
- niezgodnego z przepisami ustawy Pzp zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki,
- niezgodnego z przepisami ustawy Pzp odrzucenia najkorzystniejszej oferty lub wykluczenia wykonawcy, który złożył taką ofertę,
- wyboru oferty wykonawcy, który podlegał wykluczeniu lub jego oferta podlegała odrzuceniu,
- opisu przedmiotu zamówienia w sposób naruszający uczciwą konkurencję,
- opisu warunków udziału w postępowaniu w sposób naruszający uczciwą konkurencję,
2) naruszenia nie mające wpływu na wynik postępowania polegały w szczególności na:
- wadliwej treści ogłoszeń o zamówieniu lub siwz, szczególnie w zakresie żądanych od wykonawców dokumentów,
- zaniechaniu wezwania wykonawcy do wyjaśnienia lub uzupełnienia dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu, jeżeli nie dotyczyło to najkorzystniejszej oferty,
- nieproporcjonalnym do przedmiotu zamówienia opisie sposobu spełniania warunków udziału w postępowaniu,
- bezpodstawnym ograniczeniu możliwości korzystania z podwykonawstwa.
Przykłady naruszeń oraz więcej informacji z przeprowadzonych kontroli zawarte są w raporcie dostępnym na stronie Urzędu Zamówień Publicznych.
Źródło: UZP "Wyniki przeprowadzonych w 2014 r. przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych kontroli zamówień współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej"
Autor: Grupa Biznes Polska
