Najnowsza nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych związana jest z obowiązkiem implementacji nowych dyrektyw unijnych - dyrektywy klasycznej (2014/24/UE), oraz sektorowej (2014/25/UE) dotyczących zamówień publicznych. Nowelizacja wprowadza ok. kilkudziesięciu ważnych zmian w obowiązującej ustawie. Jedną z najważniejszych jest uproszczenie procedur udzielania zamówień publicznych. Regulacje mają na celu uproszczenie przepisów prawa zamówień publicznych do tego stopnia, by szanse startu miały również mniejsze przedsiębiorstwa.
Do głównych zmian w prawie zamówień publicznych, które ułatwiają małym i średnim przedsiębiorcom dostęp do przetargów publicznych należą:
1. Ograniczenie ilości żądanych dokumentów w zamówieniach
Zamawiający ma możliwość żądania dokumentów jedynie od wykonawcy którego oferta została oceniona jako najwyższa. Ustawodawca przewidział, że na innych etapach postępowania jest również możliwość żądania dokumentów ale tylko jeśli jest to konieczne do prawidłowego przeprowadzenia przetargu. Dokumenty dostępne w ogólnej bezpłatnej krajowej bazie danych (np. krajowy rejestr zamówień, wirtualna korekta przedsiębiorstw, elektroniczny system przechowywania dokumentów) Zamawiający ma obowiązek uzyskiwać osobiście. Nie może on również żądać od wykonawców dokumentów które już posiada. W przetargach poniżej progów unijnych wykonawcy składają oświadczenia o spełnianiu warunków i braku przesłanek do wykluczenia, natomiast w przetargach powyżej progów unijnych jako oświadczenie składają Jednolity Europejski Dokument Zamówienia - tak zwany JEDZ. Od dnia 18 kwietnia 2018 r. oświadczenia takie będą obowiązkowo składane w formie elektronicznej. Do tego czasu wykonawca może przedkładać oświadczenie w formie pisemnej lub w postaci elektronicznej, w zależności jaką formę określił zamawiający.
2. Ograniczone prawa dla Zamawiającego przy stawianiu warunków udziału w postępowaniu
Zamawiający może wymagać od wykonawcy określonego minimalnego rocznego obrotu w obszarze objętym zamówieniem, jednak nie może on przekraczać maksymalnie dwukrotności wartości szacowanej zamówienia. Są wyjątki od tej reguły, jednak w tej chwili Zamawiający musi już uzasadnić w dokumentacji powody dla których żąda wyższych obrotów. Jest to korzystne dla firm o mniejszych obrotach, gdyż zwiększa szanse na udział w zamówieniu publicznym. Przed nowelizacją przedsiębiorcy już na etapie wstępnym nie spełniali warunków udziału w postępowaniu i w konsekwencji nie mogli do niego startować z powodu zbyt niskich obrotów.
3. Zwiększona dostępność do zamówień dla małych przedsiębiorstw przez podział zamówienia na części.
Na uwagę zasługuje fakt, że podział zamówienia nie jest obowiązkiem zamawiającego a jedynie prawem, przy czym Zamawiający w protokole postępowania będzie musiał wskazać przyczyny nie zastosowania podziału. Ustawodawca chce w ten sposób skłonić zamawiającego do podziału zamówienia, przez co zwiększyć dostęp danego zamówienia dla mniejszych przedsiębiorców. Zamawiający dzieląc zamówienie na części musi określić na ile z tych części wykonawca może złożyć ofertę. Dotychczas zamawiający nie musiał podawać tej informacji i wykonawcy mogli składać oferty na dowolną liczbę części. Jest to nowość, gdyż Zamawiający jest zobowiązany podać tą informację w ogłoszeniu, siwz czy też zaproszeniu do złożenia oferty czego wcześniej nie musiał robić. Kolejną nową kwestią jest możliwość ograniczenia uzyskania zamówienia na konkretną ilość części przez jednego wykonawcę. Takie podejście zwiększy ilość składanych ofert w poszczególnych częściach i zwiększy szansę na uzyskanie zamówienia przez większą ilość przedsiębiorców.
4. Zwiększone środki ochrony prawnej dla przedsiębiorców ubiegających się o zamówienie poniżej progów unijnych
Dla zamówień powyżej i poniżej progów przysługuje odwołanie do KIO, przy czym w przypadku zamówień poniżej progów określone jest w ustawie od jakich czynności przysługuje odwołanie art. 180 ustawy (w aktualnej nowelizacji możliwość składania odwołań do KIO została rozszerzona o opis przedmiotu zamówienia i wybór najkorzystniejszej oferty. art. 180 ust. 2 pkt 5 i 6 ). Do tego czasu przedsiębiorcy przy zamówieniach poniżej progów nie mogli składać odwołań w tym zakresie.
5. Wprowadzenie Self-Cleaning- procedura samooczyszczenia
Wykonawca nie podlega odrzuceniu nawet jeśli istnieją podstawy do wykluczenia pod warunkiem że przedstawi dowody na naprawienie szkody, podejmie konkretne środki które zapobiegną dalszym przestępstwom itp. - czyli udowodni, że podjęte przez niego działania są wystarczające do uznania rzetelności wykonawcy. Procedura self-cleaning nie ma zastosowania do podmiotów skazanych wyrokiem prawomocnym w którym orzeczono zakaz ubiegania się o udzielenie zamówienia i w którym nie upłynął okres obowiązywania tego zakazu. Podstawy wykluczenia do których ma zastosowanie procedura samooczyszczenia są wskazane w art. 24 ust. 1 pkt. 13 i 14 oraz 16- 20, oraz do wszystkich wskazanych w ust.5.
6. Stosowanie pozacenowych kryteriów oceny ofert
Zamawiający, będą mogli zastosować kryterium ceny jako jedyne kryterium oceny ofert lub kryterium o wadze przekraczającej 60%, jeżeli przedmiot zamówienia będzie miał ustalone standardy jakościowe odnoszące się do wszystkich istotnych cech przedmiotu zamówienia, a ponadto jeżeli dodatkowo wykażą oni w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty cyklu życia – znowelizowany art. 91 ust. 2a u.z.p.). Zamawiający określa kryteria oceny ofert w sposób jednoznaczny i zrozumiały, umożliwiający sprawdzenie informacji przedstawianych przez wykonawców.
7. Wprowadzenie klauzul społecznych i możliwość zastrzegania przez zamawiającego zamówień dla zakładów pracy chronionej i wykonawców, których celem działania jest integracja społeczna oraz promowanie zakładów pracy chronionej i wykonawców zatrudniających niepełnosprawnych i "defaworyzowanych" na rynku pracy, czyli np. osoby po 50. roku życia itp.
Autor: Izabela Domitrz - analityk rynku zamówień publicznych ( w Grupie Biznes Polska odpowiedzialna za współpracę w zakresie indywidualnych raportów branżowych, tworzenie dedykowanych pogłębionych analiz obrazujących rynek zamówień publicznych w poszczególnych dziedzinach gospodarki, prowadzi bloga dotyczącego ustawy prawo zamówień publicznych, autor artykułów dotyczących zamówień publicznych w czasopismach branżowych )
